Historia

Moi Leal e Moi Nobre Orde de Cabaleiros de María Pita fúndase o mércores dous de maio de 1990, na histórica casa de María Pita, na rúa de Herrerías da Cidade Vella coruñesa, co propósito de investigar e dar a coñecer a figura de María Pita, a súa contorna e a súa época, así como o carácter liberal da cidade da Coruña. Nun acto solemne, os sete Membros Fundadores asinaron o acta constitucional da Orde.

O número de sete fundadores foi como recordo ás sete compañías coas que contaba A Coruña no tempo da xesta de María Pita.

Antonio Gundín Fandiño, Ángel Orozco Martínez, Felipe-Senén López Gómez, Fernando Arenas Quintela, Javier Fonte Gundín, Manuel Rodríguez Maneiro y José Redondo Santos, foron os Caballeros Fundadores.

Desde entón, todos os anos no mes de maio veñen celebrando os Actos de Investidura dos novos Membros, que foron elixidos para formar parte da Orde.

Tamén todos os anos celébrase o Capítulo Xeral da Orde, no que se tratan os asuntos e actividades de cada ano. Quincenalmente reúnese a Xunta de Goberno, que está formada polos seguintes cargos: Maestre, Lugartenente, Chanceler, Clavero, Vicecanciller, Veedor, Mestre de Cerimonias e catro Alférez Maior.

María Pita vistiendo uniforme de Alférez Mayor. Obra de F. Gutiérrez propiedad del Museo Militar de A Coruña.
Copia obtenida por cortesía del Coronel Navas, Director del Museo.

“María Pita e a defensa da Coruña no 1589”

“La gesta de María Pita”

No transcurso destes anos, a Orde de Cabaleiros de María Pita interveu en moi diversas iniciativas e actividades, algunhas destas con repetición anual.

Durante o mes de maio, en conmemoración do asedio á cidade das tropas do almirante Drake, fanse ofrendas florais no Cemiterio de San Amaro, no Castelo de San Antón, na Capela da Virxe do Rosario e en Casa-Museo de María Pita.

Algunhas das varias iniciativas nadas de propostas realizadas pola Orde:

  • A petición de levantar un Monumento a María Pita.
  • A recuperación da Casa da Heroína.
  • O Himno a María Pita (*).
  • Traslado da Función do Voto – que as autoridades coruñesas fan á Virxe do Rosario – de Agosto a Maio, mes das conmemoracións da Heroína.
  • O Voto do Pobo á Virxe do Rosario, dentro do programa de actos da Orde nas conmemoracións anuais de Maio.
  • A recuperación dos Xogos Florais.
  • Os ciclos de conferencias.
  • As Ceas Renacentistas (durante as cales se representaba unha obra de teatro).
  • As anuais homenaxes ao Mariscal Porlier e a Sir John Moore.
  • Dedicar a Sir John Moore o Paseo cuya placa está fixada na fachada do Hospital Abente e Lago.
  • No ano 1995 con motivo de dedicarlle os Xogos Florais ao VII Batallón Peninsular que facía 100 anos partira – o 11 de marzo de 1895 –  dende o Peirao de Hierro do porto coruñés para a Guerra de Cuba, promover a recreación dunha serie de actos idénticos aos que tiveron lugar 100 anos antes. (**)
  • A primeira Feira Medieval foi organizada pola OCMP e a Asociación de Veciños da Cidade Vella.
  • Cando se formalizou a petición de que a Torre de Hércules fose declarada Patrimonio da Humanidade, fomos dos primeiros en apoiala.
  • En 2010, o 21 de novembro, Praza de María Pita, 12:00 h.
    No XX Aniversario da OCMP, a Orde tributou unha Homenaxe á ARMADA ESPAÑOLA pola súa inestimable axuda na defensa da Cidade durante o Cerco inglés de 1589. A inclemencia do tempo obrigou a que os Actos levasen a cabo a cuberto, nos soportais da fachada principal do Palacio de María Pita, segundo o dispositivo previsto polo Arsenal para esta continxencia.
    Desprazaron desde o Arsenal as seguintes Forzas:

    • Escuadra de Gastadores do Terzo do Norte.
    • Banda de Música do Terzo do Norte.
    • Unha Sección con dúas banderines.

    Presenciaron o acto Mandos, Xefes e Oficiais da Armada, Autoridades militares e civís, e mandos, xefes e oficiais do Exército e da Garda Civil. Gran número de Cabaleiros da OCMP. O Almirante pasou revista á forza.
    Os portacorona, seguidos polos portabanderines, dirixíronse cara á Cruz que lembraba aos Caídos.
    Os integrantes da presidencia do Acto (Alcalde, Almirante e Maestre) dirixíronse cara á Cruz para depositar a coroa de loureiro en memoria dos Caídos. O Maestre, Vicente Igrexas Martelo, e o Gran Maestre, o Alcalde Javier Losada de Azpiazu, entregaron ao Almirante Xefe do Arsenal, Santiago Bolíbar Piñeiro, unha placa conmemorativa da Homenaxe.
    O Maestre relatou os feitos que conduciron a esta merecida Homenaxe e expresou o recoñecemento da OCMP á Armada Española.
    O Almirante agradeceu a Homenaxe á OCMP e á cidade da Coruña.
    Pechou o Acto o Alcalde/Gran Maestre con sentidas palabras de orgullo cidadán.
    Xa fóra de protocolo, os Cabaleiros da OCMP, as autoridades militares e civís, e os mandos da Armada, do Exército e da Garda Civil reuníronse para unha foto oficial ao pé da escalinata do Palacio de María Pita.

  • O 26 novembre de 2010 A OCMP recibe a Medalla de Ouro Xeral Sir John Moore
    Na aula de Cultura do Sporting Club Casino, a Asociación Histórico Cultural “The Royal Green Jackets” fixo entrega á Orde de Cabaleiros de María Pita da Medalla de Ouro Xeral Sir John Moore, na súa 14ª edición, e do Privilexio que testemuña a concesión.
    O Tesoureiro dos Royal Green Jackets, Sr. Fernández Caramés, actuou de Mestre de Cerimonias na presentación do Acto.
    O Presidente do Casino, Sr. Medín Guyatt na súa intervención de benvida puxo a disposición dos membros de ambas as asociacións as instalacións do Club.
    O Sr. García Merino, Secretario da Directiva, le o acta da concesión da Medalla á Orde de Cabaleiros de María Pita e unha breve recensión da historia da Orde. O Presidente D. Manuel Santiago Areas Roca, relatou os méritos que concorren na OCMP e fana acredora deste tan prezado galardón.
    O Lugartenente da OCMP, D. Manuel Balseiro González, en represtación do Maestre Igrexas Martelo, recibiu a Medalla de mans do Sr. Areas, para colgala no morado Estandarte da Orde. E de mans do Sr. García Merino o Privilexio que autentifica a concesión da Medalla de Ouro Xeral Sir John Moore á OCMP; o Sr. Osende Barallobre, Vogal dos Royal Green Jackets, entrega unha copia da escritura notarial da creación da mencionada Medalla de Ouro, cunha copia do Regulamento polo que se rexe.
    O Lugartenente Sr. Balseiro improvisou unha alocución na que recoñeceu que para a Orde esta Medalla de Ouro é o seu máis prezado galardón e non podería ser concedida en mellor momento por coincidir co XX Aniversario da OCMP.
    Agradeceu cordialmente a todos os que integran a Royal Green Jackets esta singular presea.

(*) O Himno de María Pita.

Foi estreado no Teatro Colón en maio de 1989, durante os actos do IV Centenario da Heroína.  O Himno foi iniciativa de Antonio Gundín,  autor da letra, e da música xunto a Enrique Rodríguez Igrexas. A Orde adoptouno como o seu Himno oficial.

Foi iniciativa do propio Francisco Vázquez o que se estreou no Teatro Colón e que ao finalizar a interpretación do mesmo recollese oficialmente as partituras o alcalde da Coruña. Interpretouno o barítono Javier Fonte Gundín ( q.e. p.d.), Caballero Fundador, acompañado pola Orquestra da Agrupación Musical Albéniz, facendo os coros «Cantigas dá Terra».

Foi noticia en todos os xornais da Cidade e primeira plana na Voz de Galicia. Ao terminar o acto, e a pano pechado, o Alcalde pediu que se repetise este acto na Praza de María Pita unha semana máis tarde. Para esta nova ocasión contouse coa participación de 4 corais e 4 grupos folclóricos que desfilaron desde o Obelisco ata a Praza de María Pita, onde se montou un soberbio escenario para a actuación dos grupos, da Agrupación Musical Albéniz e da Banda Municipal. Concluídas as actuacións, e xa de noite para que lucise máis a escenificación, todos os participantes, máis de 300 – 4 Coros, 4 Grupos Folclóricos, Banda Municipal e a Albéniz-, coa voz de Javier Fonte, e todos baixo a batuta de Antonio Gundín interpretaron o Himno a María Pita. A Praza, do mesmo xeito que ocorreu no Teatro Colón, estaba totalmente abarrotada. Ante a insistencia de aplausos e peticións, interpretárono de novo.

(**) Actos Homenaxe ao VII Batallón Peninsular da Guerra de Cuba

A Bandeira do devandito Batallón (bandeira reformada que fora dunha unidade Rural da Coruña) -que en 1895 estivo exposta en “Las Chicos”, o comercio de confeccións máis antigo de Galicia, especializado en gabanes capas e fracs, na rúa Real 29, onde hoxe está Calzados Vogue- estaba custodiada no Circo de Artesáns, que a doou á Deputación da Coruña e esta a o estamento militar correspondente, celebráronse os seguintes actos:

  • Saída en comitiva da Bandeira desde o Circo de Artesáns custodiada por membros desta Sociedade e da Orde ata a súa entrada na Igrexa de San Jorge, onde se lle entregou ao Presidente da Deputación
  • Misa solemne e bendición da Bandeira.
  • Saída coa Bandeira desde a Igrexa de San Jorge facía a Praza de María Pita onde esperaba o Capitán Xeral cos seus mandos. A autoridade militar recibiuna de mans do Presidente da Deputación. É de destacar que estivo presente, participando nos actos, portando e custodiando a Bandeira, unha unidade de soldados cos seus mandos, co uniforme de » ralladillo»co chapeu de palla (característico das nosas tropas en Cuba e Filipinas). A continuación celebrouse xúraa de Bandeira da correspondente promoción de recrutas e o correspondente desfile encabezado pola Bandeira do Batallón Peninsular portada pola unidade uniformada de época. Como parte desta conmemoración realizouse na Coruña a primeira exposición habida en España sobre a Guerra de Cuba.

Moitas foron as conferencias organizadas pola Orde de Cabaleiros de María Pita, sobre temas como “Os Terzos de Flandes”, “A arte do manierismo en Galicia, nos tempos de María Pita”, “Achados macabros coruñeses”, “Un día na vida de María Pita. Visión dun xornalista”, “Concepción Arenal e a súa estancia na Coruña”, “O Porto coruñés”, “Don Pedro Barrié da Maza”, “Canoto Berea e o seu tempo”, “Pérez Costais e o médico Rodríguez”, “A Revolución galega de 1846”, “Setenta e cinco anos de Palacio Municipal” , “A Cidade Vella e 400 anos de Hospital Militar”, “Onte e hoxe do Campo da Leña a San Andrés”, “Evocación ante a casa de Sir John Moore”, “Os Templarios no Burgo”, “Fernando Navarrete e A Coruña do seu tempo”, “Historia da Rúa Real”, “Historia do Teatro Rosalía de Castro”, “Santiago Casares Quiroga, figura coruñesa discutida” etc.

No ano 2002 iniciouse a convocatoria anual do “Foro María Pita” coas conferencias “A Coruña a través da Historia de Galicia”, por Ramón Villares Paz, “A Coruña na época de Carlos V e a súa contribución á política imperial”, por María del Carmen Saavedra Vázquez e “Ou Liberalismo coruñés”, por Xosé Ramón Barreiro Fernández. Outras conferencias posteriores foron: “Os Comuneiros e a batalla de Villamar”, por Manuel Rodríguez Maneiro, “As Germanías nos Reinos de Valencia e Palma de Mallorca”, por José Redondo Santos, “O Liberalismo romántico. Sinforiano López”, por Rosario Castell.

No 2003 “As Institucións eclesiásticas da Coruña durante a monarquía dos Austrias”, por Ismael Velo Pensado, “Mito e superstición na Galicia do Renacemento”, por Felipe-Senén López Gómez; e “A Coruña dos Austrias e os seus soldados”, por José Navas Ramírez-Cruzado.

No ano 2004 “A Construción de Europa hoxe” por Gerardo Fernández Albor, “Efectos do coñecemento científico e técnico, nos cidadáns e na economía” por Manuel Balseiro González, “A Corrupción do Concello da Coruña no século XVIII”, por Santiago Daviña Sáiz, «Miguel de Cervantes, A Coruña e Galicia», por Manuel Alcázar Bermejo e “A paz en 1604. España e Inglaterra”, por Luís Gorrochategui Santos.

No 2005 “Mariano Gómez Ulla, famoso cirurxián español”, por José María Gómez-Ulla e Lea, “Cartas coruñesas dos irmáns Da Igrexa”, por Áurea Rey Majado e “Don Quixote da Mancha”, por Carlos González- Garcés Santiso.

No 2006 “ Cavalcanti, xenro da Pardo Bazán” e “La Torre de Hércules” polo Chanceler Manuel Rodríguez Maneiro.

No ano 2007 falaron José Manuel Liaño Flores sobre “Concepción Arenal vista desde o noso tempo” e Luís Gorrochategui Santos, sobre “Manuela a Tucumana, a María Pita arxentina”.

No 2008, Antonio Eiras Roel, sobre “Don Diego Francisco Somoza e Taibo: Conflito e fluctuaciones dun Procurador coruñés na fase crucial da Guerra de Sucesión” e José Alfeirán Rodríguez, sobre “No Oitavo Centenario da Carta Poboa de Alfonso IX”.

No 2009, Manuel Areas con “Anécdotas, curiosidades e misterios da Batalla da Coruña de 1809” e o Dr. Pegerto Saavedra sobre “Galicia a comezos do século XIX: Continuidade, cambios e conflitos.

No 2010, o 23 de marzo, conferencia de Alfonso García López, OCMP, na aula de Cultura do Sporting Club Casino, co título A Coruña nos protocolos notariais (séculos XVIII e XIX) e o 19 de abril, tamén no Casino, o profesor Alberto José Carro Igelmo, OCMP, pronunciou unha brillante, agradable e moi entretida conferencia ante unha moi aceptable concorrencia de oíntes, pese ao pouco atractivo título para o público que non fose versado na materia: “Evolución dos Dereitos Sociais na Orde Constitucional español”.

No ano 2011, dúas conferencias sobre Sofía Casanova na aula de Cultura do Sporting Club Casino, a cargo do Dr. Antón M. Pazos –Investigador do CSIC e vicedirector do Instituto Pai Sarmiento-, co título: “Vida e tempo de Sofía Casanova”, e da Dra. Olga Osorio –profesora de Ciencias da Comunicación na UDC e de Procesos e Medios de Comunicación no IES Imaxe e Son, A Coruña- sobre “Sofía Casanova, xornalista e correspondente de guerra”.

E unha terceira, ditada polo profesor Pardo de Guevara e Valdés, Profesor de Investigación do CSIC e director do Instituto Pai Sarmiento disertando sobre “O escudo de Galicia. Orixe, evolución e significados”.

E xa no ano 2012, na aula de Cultura do Sporting Club Casino, o ciclo de conferencias do Foro MARÍA PITA ábreo o Ilustre Avogado, e Caballero da Orde de María Pita, D. José Luis Alonso Zato, disertando sobre ”A CORUÑA, A súa FUNDACIÓN E O seu FORO“

Dende 1992 convocáronse anualmente os Xogos Florais María Pita, para poemarios referentes a un determinado tema da historia da nosa cidade. (ver sección Xogos Florais)

Dende a fundación en maio de 1990 e ata maio de 2007 o Maestrazgo da OCMP foi ostentado polo Maestre Antonio Gundín Fandiño, nesa data deulle a substitución ao Maestre Vicente Igrexas Martelo quen tras catro anos no cargo entregoullo en maio de 2011 ao actual Maestre José Vilasánchez Hermida.

A Orde tamén conmemorou por primeira vez en 1997 a celebración das Cortes de Carlos I na Coruña, cunha misa, a declamación de textos e unha representación da morte de Carlos I en Yuste.

No ano 1990 acordouse nomear Gran Maestre da Orde ao Alcalde da Cidade. O 25 de Outubro de 2002, no salón de sesións do Excelentísimo Concello da Coruña, celebrouse o acto da Investidura como Gran Maestre da Orde de Cabaleiros de María Pita na persoa do excelentísimo señor don Francisco Vázquez e Vázquez, quen, posteriormente – o 9 de novembro de 2007 – , e nesta ocasión como a un coruñés envorcado coa nosa Cidade, recibiu na Embaixada de España en Roma os atributos -bastón e diploma – que o acreditan como Gran Maestre de Honra.

O 15 de Outubro de 2007 ten lugar a investidura como Gran Maestre, do novo alcalde, Excmo. Señor don Javier Losada Aspiazu.

Tamén se acordou designar, cada ano, un Caballero de Honra, recaendo tal distinción en don Máximo de Miguel Pagé, Capitán Xeral de Galicia, e desde entón: don Eduardo Toba Muíños, seleccionador nacional de fútbol; dona Margarita Ponche López, presidenta de Amigos da Coruña; don Augusto César Lendoiro, presidente do R. C. Deportivo; don José Cora Rodríguez, Valedor do Pobo; dona Carmela Arias e Díaz de Rábago, Condesa de FENOSA; don Gerardo Fernández Albor, ex presidente da Xunta de Galicia; S.A.I. R Archiduque Otto de Habsburgo, presidente da Unión PanEuropea; don Manuel Fraga Iribarne, ex presidente da Xunta; don Rodrigo García Vizoso, ex xogador e adestrador do R. C. Deportivo; dona Rosalía Mera Goyenechea, presidenta da Fundación Paideia; don José Manuel Liaño Flores, xuíz xubilado e ex alcalde da Coruña, D. Andrés Fernández-Albalat Lois, arquitecto e Presidente do Instituto “José Cornide” de Estudos Coruñeses e D. Isaac Díaz Pardo, pintor, escultor, escritor, profesor, ceramista, destacado galeguista e empresario.

D. Máximo de Miguel Pagé.